Dabaakh : Horen, zien en zwijgen

serigne Abdoul Aziz SY 'Dabaakh'

RADIO-ARCHIEF Soms kom je een schat tegen waarvan je de waarde moeilijk kan inzien. Zo ben ik gisteren gestuit op online archiefmateriaal [tijdelijk geplaatst op luxus.seneweb.com/dabakh] van een uitzending van het nationale kanaal van ‘Radio Sénégal’ (pré-RTS). Het is een marathon-uitzending gewijd aan de ‘Bourde’, dat zijn bijeenkomsten van de tijani’s (de grootste moslimbroederschap van Senegal) die voorafgaan aan de viering van Mawloud, de viering van de geboortedag van de profeet Mohammed (vrede zij met hem). Het gaat hier om ruim twintig uur audio, verdeeld over vierenveertig mp3′s. Aan de bijgeluiden te horen, zijn het cassette-opnames, één kant per mp3. Dat betekent dat verhandelingen en religieuze gezangen regelmatig worden af- of onderbroken. Maar dat mag de imaan niet drukken, aldus mijn betrouwbare bron Ndoya, sama jabbar. Geboeid luistert zij naar de woorden van serigne Abdoul Aziz Sy ‘Dabaakh’ (‘de Goede’), de in 1997 overleden kalief van de stad Tivaouane, het religieus centrum van de tijani’s. Zijn woorden geven haar kalmte en ook de ruimte om zèlf na te denken over het aardse leven en het hiernamaals.



RITME "Gelet op de relatief jonge stem van Dabaakh [ook gespeld als Dabakh, Dabbaax, Dabakh, etc] en het feit dat de radiozender wordt benoemd als ‘Radio Sénégal’, en niet RTS zoals nu, moeten het wel opnames zijn van lang geleden," zegt Ndoya terwijl we luisteren naar religieuze gezangen van mp3 no. 2. Vooral de argeloze luisteraar die het Wolof niet machtig is, kan de uitzending verwarrend overkomen. Regelmatig hoort hij of zij twee stemmen, die van Dabaakh (donker, omfloerst) en die van zijn intermediair (wat hoger). De intermediair (mijn benaming) herhaalt alles wat Dabaakh zegt. Het is traditie om tijdens dit soort bijeenkomsten niet altijd direct de mensen toe te spreken, de kalief spreekt tegen de intermediair, de intermediair herhaalt diens woorden op luide toon. Dat geeft aan de verhandelingen van Dabaakh (en die van de huidige kalief van Tivaouane, serigne Mansour Sy ‘Borom Daara Yi’) een ritme en een mash’Allah extra dimensie waardoor het aangenaam luisteren is, ondanks de taalbarrière.

____________________

Op mp3 no. 2 spreekt Dabaakh woorden die de essentie vormen van hoe hij in het leven staat [luister naar deze mp3 middels bovenstaande player]. Dankzij Ndoya weet ik hier een deel van de taalbarrière te slechten. In samengevatte vorm geeft zij de woorden weer:

"Een religieus leider behoort, net als iedereen overigens, het volgende te zijn: doof, stom en blind." [Ik frons direct mijn wenkbrauwen, want ik vat het niet. Ndoya ziet het en vervolgt met de woorden van Dabaakh:] "Wanneer je luistert naar geruchten over anderen en deze doorvertelt, kun je nooit vrede hebben met iedereen. Hetzelfde geldt voor eigen waarnemingen. Zie je bijvoorbeeld iemand op straat in kennelijke staat van dronkenschap, veroordeel hem dan niet, maar ga direct huiswaarts, doe de rituele wassing, bidt twee rakaat nafl en vraag daarna in een smeekgebed (doa) aan Allah soebhana wa ta’ala om die persoon te veranderen."

El Hajji Maguette Birama SARR

"Dat lijkt je vader [Maguette Birama Sarr, zie foto] wel," zeg ik. "Wanneer zich een probleem voordeed, bad hij eerst twee rakaat en deed dan een doa."

"Mijn vader, en niet alleen hij, was altijd zeer te spreken over Dabaakh. Dabaakh was echt mijn vaders spirituele leider zeg maar, die hem veel leerde over de koran en de soenna van de profeet Mohammed, vrede zij met hem."

"Maar hoe ging zo’n Dabaakh om met die bewondering? Richtten de mensen zich zo niet teveel op een persoon in plaats van Allah?"

"In diezelfde mp3 zegt Dabaakh daarover, dat hij zeker bereid is om niet altijd vooraan te staan [in de rij achter de imam tijdens het bidden]. Achteraan vind hij het ook prima toeven. ‘Ik ben gewoon een mens met een nafs zoals ieder ander. Ieder van ons heeft het recht om in die eerste rij plaats te nemen.’"

"Vooraan in de rij? Is hij nooit voorgegaan in gebed, als imam?"

"In zijn tijd als kalief van Tivaouane meestal niet. Maar men liet altijd een plek vrij in de eerste rij, direct achter de imam. Vandaar die woorden over vooraan en achteraan staan."

Incha Allah zullen Ndoya en ik de komende tijd al die mp3′s beluisteren. Voor ons gemak heb ik al die mp3′s gedownload; via Windows Media Player heb ik ze in een aparte playlist gezet, zo kunnen we continu luisteren zonder per mp3 op een link te hoeven klikken. Letterlijk vertalen is niet te doen, maar bij tijd en wijle zal Ndoya mij incha Allah een korte samenvatting geven, terwijl ik een inventarisatie maak van de chants religieux in deze uitzending van ‘Radio Sénégal’. Ik hoop incha Allah dat ik later deze chants kan aanbieden als aparte mp3′s. Zo probeer ik fi sabilillah dit waardevolle archiefmateriaal toegankelijk te maken en ook de Nederlandse bezoekers van mijn weblog enig inzicht te verschaffen in het leven en werk van Dabaakh.

Voor een overzicht van de mp3′s zie mijn log Luxus.seneweb.com/dabakh van 27 november 2006

UPDATE D.D. 17 JANUARI 2013: De webpagina luxus.seneweb.com/dabakh is slechts enkele weken online geweest. Op YouTube heb ik alle 44 mp3's beschikbaar gesteld:

Playlist 1, MP3s nrs. 1-13
www.youtube.com/playlist?list=PL3BF3D0F363736084

Playlist 2, MP3s nrs. 14-26
www.youtube.com/playlist?list=PLB25504E6EB8B8517

Playlist 3, MP3s nrs. 27-40
www.youtube.com/playlist?list=PL196C99408C98C5D6

Playlist 4, MP3s nrs. 41-44
www.youtube.com/playlist?list=PLF0FD379E69E5A620