Senegal 2018 (Tivaouane) - Op de bonnefooi

archive.org/details/TivaouaneZiyaarWird2018

Je hebt nog één video van mijn verblijf in Senegal tegoed: een verslag van mijn bezoek aan de stad Tivaouane. En wat voor één. Je vindt het in bovenstaande player.

Islam bestaat in Senegal uit zeer diverse stromingen, waaronder vele spirituele ordes of broederschappen, zoals de tijaniyya. De grootste tijaniyya-orde (Zawiya Tijaniyya) heeft als hoofdstad Tivaouane en is opgericht door El Hadji Malick Sy, ook bekend als 'Mame Maodo' (opa Maodo).

en.wikipedia.org/wiki/Zawiya_(institution)#Sufi_lodges

screenshot van bovenstaande video

Op de bonnefooi naar Tivaouane
Abdou Karim Benga en ik besluiten om op 28 juli jl. naar Tivaouane te reizen. Op de bonnefooi, zonder enige voorbereiding. We verwachten dat we een paar uur door de stad zullen struinen, enkele moskeeën zullen bezoeken en vervolgens huiswaarts keren. Ook heb ik de ijdele hoop dat ik serigne Mbaye Sy Abdou kan ontmoeten, een zeer toegankelijke religieuze leider die graag de regels omdraait: hij begeeft zich letterlijk op dezelfde hoogte als zijn bezoekers. Vaak zit hij op de grond, net zoals zijn bezoekers. Het is normaal dat wanneer je een serigne bezoekt, om hem om raad te vragen bijvoorbeeld, dat je dan eerbiedig op de grond gaat zitten [zie bijgaand screenshot], terwijl hij op een divan of een grote stoel zit en boven je torent. [zie bovenstaande video v.a. 5m26s]

Op geestelijk niveau geholpen
Zelf ben ik al jaren geïnteresseerd in de tijaniyya benadering van islam; met name de waarde die deze broederschap hecht aan het gedenken van Allah (met behulp van een gebedsketting) spreekt mij erg aan. Ook reciteer ik al sinds 2015 in de ochtend, na het ochtendgebed, deze typische tijaniyya-litanieën: de Wird (Lazim) en de Wazifa. De Salaatoul Fatih (een gebed voor de profeet, vrede zij met hem) is een onderdeel van beide litanieën; sinds 2007 gebruik ik het al in mijn aanbidding (maar dan nog niet als onderdeel van de Wird en de Wazifa) - hiervoor heb ik destijds toestemming gekregen van Abdoul Aziz Kébé, een autoriteit binnen de Zawiya Tijaniyya van Tivaouane:

"[...] Ja, u mag zeker de Salaatoul Fatih leren en het toepassen in uw gebeden, zelfs wanneer u nog niet bent verbonden met het tijanisme. Dat zal dan voor u dienen als een oefening. Degene die u heeft gezien in een droom is misschien iemand die u op geestelijk niveau heeft geholpen de Salaatoul Fatih te gebruiken. Hij heeft u op geestelijk niveau de toestemming gegeven het te gebruiken in afwachting van een officiëel verbond [met het tijanisme]. Dat God u moge leiden en helpen. [...]" Meer informatie: iimdl.blogspot.com/2007/04/faith-fatih.html

screenshot van bovenstaande video

De Grote Moskee van Tivaouane
Benga en ik komen aan in Tivaouane. We zien de Grote Moskee die ik tot dan toe alleen maar ken van foto's en video's. "Laten we daar gelijk een kijkje nemen," stel ik Benga voor. Wat een teleurstelling; we treffen een vervallen moskee-in-aanbouw aan. Van de buitenkant lijkt het nog wat, maar van binnen ligt het vol bouwmateriaal bedekt met stof [zie bijgaand screenshot]. Toch moeten we de schoenen uitdoen voor we naar binnen gaan; het is immers een moskee. Tussen een paar pilaren liggen een aantal tapijten voor hen die het gebed willen verrichten. [zie bovenstaande video v.a. 0m0s]

Mansour Sy
Abdou Karim Benga brengt me dan naar het huis van serigne Mansour Sy, een kleinzoon van Mame Maodo en de kalief van Tivaouane van 1997 tot zijn dood in 2012. Benga heeft op zijn werk een studiegroep genoemd naar serigne Mansour Sy en heeft via-via gehoord hoe je iemand van het huis te spreken kunt krijgen. Terwijl iemand voor Benga naar binnen is gegaan, drentelen wij wat voor het huis met z'n imposante muur. Het lijkt meer een paleis dan een huis.
Dan komt er vanuit het huis een dame naar ons toegelopen. Ze praat wat met Benga en nodigt ons vervolgens uit mee naar binnen te gaan. Het is Oum Kalsoum Sy, een dochter van serigne Mansour Sy. In een apart gedeelte van de huiskamer (ook binnen lijkt het een paleis) nemen Benga en ik plaats. Even later komt Oum Kalsoum tegenover ons zitten en vraagt ons naar het doel van onze komst. Wij leggen het uit. Dan nodigt ze ons uit voor een verlaat ontbijt en zegt ze ons dat ze haar schema voor die dag helemaal omgooit en zich in dienst stelt van ons en onze wens de graven van overleden kaliefen te bezoeken.

screenshot van bovenstaande video

Praalgraven
Van de graven die wij bezoeken liggen er een aantal in moskeeën. Het zijn praalgraven omgeven door hekwerken; als je goed kijkt zie je dat mensen briefjes achter de hekwerken hebben gestopt (soms briefjes met een boodschap, soms briefgeld). Het graf van serigne Mansour Sy ziet er echter heel anders uit dan deze graven: het houdt je letterlijk een spiegel voor. [zie bijgaand screenshot] [zie bovenstaande video v.a. 7m52s]

Serigne Mbaye Sy Abdou "Ndiol Fouta"
Na het bezoek aan de graven gaan Oum Kalsoum Sy, Benga en ik met Benga's auto ergens naar toe. Ik heb er dan nog geen idee van dat we naar het huis gaan van serigne Mbaye Sy Abdou, beter bekend als "Ndiol Fouta" (Ndiol Fouta is de naam van de regio waar hij zijn islamitische opleiding heeft genoten). Wanneer wij bij hem binnenkomen is Mbaye Sy Abdou druk in conversatie met een aantal gelovigen die om hem heen zitten; en ja, hij zit op de grond, net als de gelovigen. Ik had niets anders verwacht. Oum Kalsoum onderbreekt hem en legt uit waarom ze hier is met Benga en mij.

Wird
Wanneer een aanhanger van de tijaniyya zich echt wilt verbinden aan de tijaniyya 'krijgt' hij de wird van iemand die daartoe gemachtigd is. Heb je de Wird gekregen dan zul je je aan een aantal voorschriften moeten houden. Dat zijn er nogal wat, maar een beginneling die de Wird wilt nemen krijgt daar vooraf een klein aantal van mee, waaronder:

• je mag tijdens het bidden wanneer je rechtop staat niet meer met je handen op de buik of de borst houden, je armen moeten dan gestrekt langs het lichaam gehouden worden*
• vóór elk gebed (salaat) moet je de rituele wassing (wudu) doen; je mag er dus niet meer vanuit gaan dat je vorige wassing nog geldig is
• de Wird (Lazim) en de Wazifa moeten twee keer per dag gedaan worden; na het ochtendgebed èn na het namiddaggebed

"Wil je de Wird nemen?"

vraagt Benga aan mij. Ik ben verrast en twijfel even. Dan besef ik dat ik in feite al langer in de praktijk een tijani ben en dat het nemen van de Wird een logische stap is en dat dat zal betekenen dat ik de puntjes op de i van islam ga zetten. Terwijl even verderop Mbaye Sy Abdou in gesprek is met zijn gehoor, legt iemand mij uit wat de keuze om de Wird te nemen inhoudt (zie de paragraaf hierboven). Het doet me denken aan toen ik in 1996 de shahada zei (de geloofsgetuigenis) en ik moslim werd.

Dan onderbreekt Oum Kalsoum Sy de serigne opnieuw en word ik uitgenodigd bij hem plaats te nemen. Op de bank nota bene, terwijl hij op de grond blijft zitten. Hij zegt een aantal smeekgebeden op terwijl de mensen om ons heen "Amiin" zeggen en hij blaast in mijn handen (is dat het moment dat ik de Wird daadwerkelijk krijg?). Mash'Allah, ik ben nu officieel een tijani. [zie bovenstaande video v.a. 10m50s]

- - - - - -

*Een natuurlijke houding

Ik had er even moeite mee om tijdens het gebed (salaat) in staande positie mijn armen gestrekt langs mijn lichaam te houden. Ik was immers járen gewend om mijn handen dan op mijn borst te houden. Inmiddels ben ik er helemaal aan gewend. En weet je? Voor mij voelt het ook veel natuurlijker: staande met mijn armen gestrekt langs mijn lichaam sta ik echt open voor Hem, met de handen op de borst is een meer gesloten houding.