Het nieuwjaarsfeest, maar dan anders

In Rufisque (de geboortestad van mijn vrouw Ndoya) kun je maar liefst elke dag hordes runderen langs zien razen, zo rond het tijdstip van julli timiss (het avondgebed). Als cowboys te voet proberen een aantal Peul de hordes in bedwang te houden; ze nemen ze mee van de veemarkt te Diamaguène (net buiten Rufisque) naar het slachthuis in de wijk Keury Souf, vlakbij de zee. De Peul zijn uitgerust met lange stokken, om de hordes in bedwang te houden, en met scheidsrechtersfluitjes, om onderweg het verkeer te "regelen". Wanneer op de Route de Rufisque, een doorgaande weg, de autobestuurders de fluitjes horen, weten ze dat ze hun lichten moeten doven om niet door één of ander rund te worden aangevallen. Vooral wanneer het de avond is vóór Tadiabon kun je extra veel runderen langs zien rennen.

Ashoera is de viering van het islamitisch nieuwjaar en vind plaats op de tiende dag van het nieuwe jaar. In Senegal wordt deze dag Tamxarit genoemd. Zoals bij zovele vieringen wordt in Senegal het accent verlegd van de dag zelf naar de avond ervóór. Tijdens deze veille de Tamxarit die ook wel Tadiabon genoemd wordt, verkleden mannen zich als vrouwen, en vrouwen als mannen. Inderdaad, dat heeft weinig met islam te maken (wat heet…) maar amusant is het zeker wel. Zoals het carnaval in Rio bijvoorbeeld een jaarlijkse uitlaatklep is voor travestieten, zo pakken ook travestieten in Senegal de gelegenheid aan om tijdens Tadiabon helemaal loos te gaan. Zoals Jean, een jonge homoseksueel, die nog thuis woont en daar werk doet wat wordt beschouwd als typisch voor vrouwen: hij doet de was, kookt maaltijden, veegt elke ochtend de binnenplaats aan, enzovoorts. Waar was ik ook al weer gebleven? Oh ja, terug naar die runderen:

De hordes komen Rufisque binnen, ze razen de rotonde op en gaan voor het Shell benzinestation naar rechts, waar aan het eind van de dag een horde kinderen ze staat op te wachten, klaar om stenen te gooien. Ze maken muziek op hun tot trommels omgebouwde tomatenblikken en jagen de hordes richting de Rue Ousmane Socé Diop en bakkerij "Medina". Mensen zoeken snel een goed heenkomen in binnenplaatsen, als ze al niet het avondgebed aan het doen zijn. Zo is een familie aan het bidden op hun eigen binnenplaats. Ze zitten al op hun knieën, na de laatste rakaat. Maar voor dat de voorganger het gebed kan beëindigen met twee keer "Assalaamoe Aleikoem wa Rahmatoellah" stormt er een dolle stier de binnenplaats op, nog ongezien door hen die de salaat verrichten. "Een stier, een stier, een dolle stier! Een stier komt eraan!" waarschuwt iemand. De voorganger is de eerste die opspringt, uiteraard gevolgd door de rest (een imam hoor je te volgen, niet waar :-). Ze maken dat ze weg komen. Ze vluchten hun huizen in of schuilen in smalle steegjes.

Vierentwintig uur later: de Tadiabon is in volle gang. De lokaal wereldberoemde percussiegroep Moussa Tama & Ensemble maakt, gekleed in drag, de buurt onveilig: ze gaan de binnenplaatsen langs, maken muziek en halen geld op. De mensen gaan uit hun dak en feesten, ze zijn de hordes runderen al lang weer vergeten. Zijn de muzikanten vertrokken, dan is het de beurt aan de kinderen. Gekleed in hun Tadiabon-outfit imiteren ze Moussa Tama en zijn ‘mannen’, ze slaan op hun trommels van blik en geitenvel en gaan de huizen langs. Voor hun muzikale verrichtingen krijgen ze dan snoep, koekjes en ander lekkers. En die runderen? Ach, vanochtend lagen ze reeds in porties verdeeld bij diverse moskeeën. Mensen die het nodig hadden, kwamen vroeg in de ochtend langs om hun portie in ontvangst te nemen.