Nieuwe maan: eerst zien, dan geloven?

Wanneer de heilige maand ramadan nadert, beginnen de gebruikelijke discussies over wanneer deze maand precies begint. Zoals bij elk van de twaalf maanden van het islamitisch jaar, begint de ramadan bij het (ver)schijnen van de nieuwe maan. Heden ten dage zijn er vele moslimgemeenschappen die berekenen wanneer de nieuwe maan verschijnt.

Lang heb ik de voorkeur gegeven aan het zien van de nieuwe maan, ingegeven door mijn ervaringen in Senegal. Daar heb je dan in de avond van de negentwintigste dag van shaban, de maand vóór ramadan, een uitzending op het nationale televisiestation RTS1 waarin diverse genodigden een veelheid aan religieuze thema’s bespreken. Met als McGuffin* op de tafel een telefoon: de hotline voor het melden van het verschijnen van de nieuwe maan. In mijn wellicht geromantiseerde herinnering wordt er flink ingezoomd op die telefoon.

SUIKERFEEST / KORITÉ 2000

In december 2000 heb ik in Senegal ook een bijzonder einde meegemaakt van de ramadan. In een vergelijkbare uitzending als hierboven omschreven, wordt laat op de avond van 29 ramadan aan het eind van de uitzending medegedeeld dat er nog steeds geen melding binnen is. "Morgen zal het de laatste vastendag zijn. Overmorgen is het korité (suikerfeest)", zo wordt medegedeeld. Niet dus. De volgende ochtend, lang vóór het eerste ochtendgloren en lang vóór de gebruikelijke oproepen voor het ochtendgebed, worden Ndoya en ik opgeschrikt door enkele takbiers. We verblijven op dat moment bij onze (schoon)familie in Sicap Mbao (nabij Rufisque), villa No. 141, vlaktbij een halfvoltooide moskee.

"Allahoe AKBAR, ALLAAAAHOE AK-BAR!"

Dan stilte. Van onder het muskietennet door doe ik voorzichtig het licht aan. Ndoya en ik kijken elkaar verbaasd aan, maar voordat we ons kunnen afvragen wat dit alles te betekenen heeft, komt de verlossende mededeling. "Vannacht hebben, onafhankelijk van elkaar, enkele gelovigen de maan gezien. Dat betekent dat het vandaag korité is", roept de muezzin. Mash’Allah, een ervaring die ik incha Allah nooit meer zal vergeten! Samen met Tapha loop ik die ochtend na zonsopkomst naar de moskee van Sicap Mbao voor het speciale korité gebed. In de roes (pardon my French) geef ik aan iemand die zakken rijst uitdeelt aan hen die er geen middelen voor hebben, het geld dat ik heb meegenomen. Daardoor heb ik niets meer om mijn bijdrage te leveren aan ‘zakaat al-fitr’, een extra armenbelasting die komt boven op de reguliere ‘zakaat’, naast vasten in de maand ramadan één van de pijlers van islam. Wanneer dan vóór het korité gebed in de moskee een schaal rondgaat om die extra bijdrage te innen, zit ik met lege handen en staat het schaamrood mij op de blanke kaken…

Terug naar die nieuwe maan. Afgaan op een berekening vind ik geen probleem meer. Per slot van rekening beschikken we nu over de kennis waarmee we die berekening kunnen uitvoeren. Mocht je toch op het zien van de maan willen afgaan en wonen in een land als Nederland, waar de bewolking roet in het ramadan-eten kan gooien, dan kun je altijd nog afgaan op websites als Moonsighting.com waar wordt berekend wanneer je de nieuwe maan zou kunnen zien :-)

__________________________ 

* McGuffin is een Hitchcock-term waarvan verschillende definities de ronde doen op het www. Een McGuffin is, aldus Remko Mewe op Filmtotaal.nl "een term die Hitchcock gebruikte voor een opvallend element dat de plot voortstuwt en de nieuwsgierigheid wekt, maar eigenlijk niks te betekenen heeft."