Tabaski 2005

Ruim een maand voor tabaski (offerfeest) beheerst de economie het nieuws in Senegal: zullen er genoeg schapen zijn voor het offerfeest, is dan de vraag. Altijd weer spannend. Want soms is er weinig aanbod en dat heeft speculatie tot gevolg. Een extreem voorbeeld: tijdens de problemen tussen Mauretanië en Senegal (eind jaren ’80) is er bijna geen schaap te krijgen (een groot deel van de schapen wordt vanuit Mauretanië geimporteerd). De prijzen schieten omhoog; velen kunnen zich geen schaap veroorloven of kopen er één op krediet (zonder rente uiteraard :-)
Dit jaar echter heeft de Senegalese overheid maatregelen genomen om speculatie op de schapenmarkt tegen te gaan. Tijdelijk, van 20 november 2004 tot en met 10 februari 2005, dus van circa een maand vóór tabaski tot het eind van de islamitische maand Dhoel Hijja, zullen er geen invoerrechten en andere belastingen gelden op geïmporteerde schapen (lees het artikel “TABASKI – Conseil interministériel : Des engagements contre la spéculation” op Lequotidien.sn).

"Tabaski", een schilderij van Iba Ndiaye

SLA JE SLAG In Senegal wordt er sowieso op bijna elke straathoek van een stadscentrum handelswaar verkocht. Maar in de maand voorafgaande aan de tabaski zijn ook de woonwijken van bijvoorbeeld Rufisque (de geboorteplaats van Ndoya, mijn vrouw) ware handelsplaatsen geworden. Schapenhandelaren uit Noord-Senegal (Fouta, Podor) en het aangrenzende Mauretanië beheersen dan het straatbeeld. Zij strijken neer op elke open plek die er in de stad te vinden is. Dat brengt vele dieven in de verleiding om dan ‘s nachts hun slag te slaan; de handelaren brengen immers samen met hun vee de nacht door in de open lucht.
Bekend is het verhaal van de veehandelaar die neerstrijkt vlak voor Niangenne in de wijk Thiokho, Rufisque. Diep in de nacht wilt een dief een schaap bij zijn poten grijpen. Hij pakt echter de handelaar bij zijn been. De handelaar veert op, grijpt de dief bij zijn lurven en bindt hem vast aan een boom bij zijn schapen en wacht tot hij hem ‘s ochtends naar de politie kan brengen. Deze dief heeft nog geluk, want de Lébous die hier in Rufisque in de meerderheid zijn, staan er om bekend dat zij nog wel eens het recht in eigen hand nemen.

SCHAPEN OP KREDIET Vlakbij Niangenne ligt Sarrenne (elke groep huizen met één binnenplaats is in de regel van één extended family en is dan genoemd naar de familie die er woont (familie Niang, familie Sarr, enzovoorts). Sarrenne ligt aan de Route de Rufisque, tegenover l’Imprimerie Nationale. Deze drukkerij helpt zijn medewerkers en onwonenden wanneer de tabaski nadert. Je kunt daar dan schapen op krediet kopen, om ze dan in termijnen af te betalen. Er zijn dan ‘slimmeriken’ die van de situatie misbruik maken en op ingenieuze wijze aan een kredietsom komen: zij kopen een paar schapen op krediet bij de drukkerij, verkopen deze voor schandalig hoge prijzen en besteden dan het verdiende geld naar eigen inzicht.

DRUKWERK ALS VOER L’Imprimerie Nationale is sowieso belangrijk voor de schapenhandel in Rufisque. Eén van de meest bizarre manieren om schapen ‘vet te mesten’ in Senegal, is het mengen van het voedsel met kleine papiersnippers. Het is dus heel normaal in Rufisque wanneer er iemand bij de drukkerij aanklopt en vraagt om een zak papier “voor mijn schapen”. ‘s Lands wijs…?

SCHAPEN IN DE AANBIEDING De voorbereidingen voor tabaski, het offerfeest, beginnen in Senegal dus al ruim een maand voor het feest daar is. Maar qua ambiance is het de avond vlak vóór Tabaski waar de mensen nu al naar uitkijken. Het is de avond waarin de laatste dingen geregeld worden om morgen het feest te kunnen vieren. Handelaren gooien dan de schapen die ze nog over hebben in de aanbieding, omdat ze niet met hun vee terug willen naar Fouta, Podor, Mauretanië en Mali. Mensen doen hun laatste inkopen. De moskeeën zijn dan extra druk bezet: bij feestdagen zijn de gelovigen zich extra bewust van hun religie en de verplichtingen die dat met zich mee brengt.