Deo lo volt

Onderstaande filmrecensie is mij vanmiddag ter lering ende vermaak toegezonden door Abdulwahid van Bommel, per email als bijlage in Word. Het stuk, van de hand van Van Bommel, heeft al eerder onder de titel ‘Deo lo volt’ in het jongerenblad Mzine gestaan, maar is mij nog niet eerder onder ogen gekomen. Met toestemming van Van Bommel zet ik de gehele recensie ongewijzigd en wel op mijn weblog. "Ter lering ende vermaak", jazeker!

"God wil het, riep paus Urbanus II op dinsdag 27 november 1095, waarop de meest onchristelijke beweging in gang werd gezet die Europa heeft gekend. De Eerste Kruistocht begaf zich op weg om Jeruzalem van de islam te bevrijden. In het spoor van de kruisvaarders heette in 1996 de 4-delige infotainmentserie van de BBC, met medewerking van Europese, Arabische en Joodse historici. De serie probeerde luchthartig aan te tonen dat het barbaren waren die op weg togen naar het heilige land. Schrijver/presentator Terry Jones (ex-Monty Python) hees zich in bijna elke aflevering in een maliënkolder om zich helemaal in- en uit te leven in dit leerzame TELEAC gebeuren.Nou is het nogal een pretentie om te weten wat God wil. Vader en zoon Bush weten dat ook zo goed. Er moeten meer ‘fadayyien‘ komen, jonge mensen die bereid zijn offers te brengen, zei Bush toen hij 8 mei 2005, op Nederlandse bodem stond. Gek, zoals de woordkeus van George W. Bush en Osama bin Laden parallel lopen. De manier waarop de BBC deze productie bracht deed me af en toe denken aan een andere bekende serie over een gebied iets zuidelijker dan Jeruzalem, de CNN Golf-oorlog. Ook hierbij werd getracht een aantal tradities van de film- en televisiewereld te combineren om meer mensen te laten kijken. CNN probeerde de soap met de western te combineren. Ook daar is immers sprake van de unieke spirit van de veroveraar in ‘het land van de grote kansen’. De kans waar de helden in een western meestal naar uitkijken is het losbeuken op daartoe vrij slecht toegeruste nomaden die daar al duizenden jaren rondtrekken, maar door een vreemde gril van recht en logica geen recht hebben op het land waar zij wonen.

"In zo’n western zijn de ‘goeden’, meestal rijzige blanke mannen met blauwe ogen, die hun tegenstanders, de roodhuiden, minstens met tweehonderd maal zoveel mannen moeten zien te overwinnen. De producers van de CNN-soaps, vader en zoon Bush, deden het in het Arabische zand, en: de ‘eastern’ was geboren. De epische soap heeft een cast van miljoenen en een budget van biljoenen, maar dat is normaal zo gauw je in de buurt van oorlogsethiek komt. In verschillende perioden van de geschiedenis heeft het blanke ras zijn vijanden respectievelijk denigrerend roodhuiden, niggers, of charlies genoemd. Maar ditmaal was de primitieve stam der Iraquies aan de beurt. Zij hadden de stam der Queweightis overvallen terwijl ze in de olie waren. Het hoofd van de Iraquies, Sad Damn Hoe Sein, werd eerst nog gewaarschuwd dat het geen pretje is je achterwerk in elkaar getrapt te krijgen door een bleekgezicht. Bleekgezichten zijn nummer 1 op dat gebied. Terwijl we nog in deel II van die soap zitten, wat Irak betreft, heeft Sir Ridley Scott het geld bij elkaar gekregen om een echte kruisvaarders film te maken.

"Het verhaal begint bij Balian (Orlando Bloom), een jonge Franse hoefsmid, die treurt om het verlies van zijn vrouw en zoon. Op dat moment komt Godfrey of Ibelin (Liam Neeson), een vertegenwoordiger van de ‘koning van Jerusalem’ en vertelt Balian dat hij zijn vader is. Hij wil samen met zijn zoon terug naar Jeruzalem, om te strijden in naam van de koning. Balian sluit zich aan bij Godfrey en zijn vredesmissie. Wanneer zijn vader overlijdt, erft Balian land en een titel in Jeruzalem, waar Christenen, Moslims en Joden vreedzaam samenleven. Regisseur Ridley Scott blijkt een man van de vrede: hij wil verzoening tussen christenen en moslims. Kingdom of Heaven heeft alles: een eenvoudige smid groeit uit tot held die tot grootse daden komt, visueel spektakel en romantiek. En in dit geval ook de hoogst actuele boodschap van religieuze tolerantie en medemenselijkheid.

"Het is het jaar 1186 na Christus. Jeruzalem is al bijna een eeuw in handen van christenen, die de heilige stad op de moslims veroverden tijdens de eerste kruistocht aan het eind van 11de eeuw. Er heerst een wankele vrede. De verlichte koning Baldwin IV staat pelgrims van elk geloof toe te komen bidden in Jeruzalem. Met moslimleider Saladin – de legendarische Salah ad-Dîn al-Ajjoeb – heeft hij een niet-aanvalsverdrag gesloten. Maar Baldwin is ziek. En zoals het vaak gebeurt: als de koning zwak is, ruiken zijn vijanden hun kans. Balian zweert plechtig de eed van zijn vader hoog te houden, terwijl hij de koning van Jeruzalem dient. Natuurlijk ontstaat een verboden liefde tussen Balian en de zus van de koning, de beeldschone Prinses Sibylla (Eva Green). De meeste recensenten zijn blij wanneer dan eindelijk de grote oorlogshandelingen beginnen: ‘Als de uiteindelijke aanval op Jeruzalem begint is het puur genieten van het imposante oorlogsgeweld. Vooral de scène waar het leger van Saladin Jeruzalem bestookt met gigantische blijden (van die katapultachtige slingertoestellen) waarmee grote vuurballen over de stadsmuren worden geschoten is fraai en ook de aanval met enorme verrijdbare belegeringstorens en de tegenaanval hierop is een lust voor het oog’, schrijft een van hen.

"Dat alles lijkt zich binnen een tijdsbestek van een paar dagen af te spelen. Daarnaast vinden dialogen plaats over aan wie Jeruzalem nu eigenlijk toebehoort en waar ‘het hemelse koninkrijk’ voor staat. Alle evangelische websites zijn er meteen bovenop gesprongen om de naam van deze film uit te leggen. Binnen politieke en/of religieuze discussies zal de film waarschijnlijk geen rol spelen. De makers hebben er dan ook een redelijk braaf verhaal van gemaakt en wilden niemand voor het hoofd stoten. De moslims zijn wijze plichtsgetrouwe krijgers – ze komen dan ook uit het oosten; u weet wel: zij de wijsheid wij de know how – en de christenen zijn vrome mensen en redelijk vredelievend. De enige echte badguys zijn voornamelijk de tempeliers. Deze worden als christenextremisten afgeschilderd die er belang bij hebben steeds opnieuw de breekbare vrede op het spel te zetten. Als er al een statement gemaakt zou worden in deze film – wat gelukkig niet het geval is – dan is het wel dat het echte gevaar van welke godsdienst dan ook in het fanatisme schuilt.

"Tegelijkertijd zegt dit epos evenveel over de tijd waarin het is gemaakt als over de tijd waarin het verhaal zich afspeelt. Door de eeuwen heen zijn er conflicten geweest tussen christenen en moslims, maar die kwestie is nu immers meer actueel dan ooit. De aanslagen in New York en Madrid, de dreiging van terrorisme, de oorlog in Irak: het heeft allemaal bijgedragen aan het vergroten van de tegenstellingen. Scott lijkt de mensen weer wat dichter bij elkaar te willen brengen. In Kingdom of Heaven vecht het moslimleger alleen als het wordt aangevallen en behandelt het zijn vijanden op een voor de Middeleeuwen wel erg humane manier. Scott herinnert de westerse kijkers er zo aan dat het woord moslim niet synoniem is voor fundamentalist en dat elk geloof bestaansrecht heeft. Daar zal geen weldenkend mens het mee oneens zijn, maar hij legt de boodschap er wel erg dik bovenop. Die kleine ergernis weegt echter niet op tegen het kijkgenot, schreef Marieke Kremer in SP!TS. Goh! Humane moslims. Andere recensenten hebben het over wijze, en zelfs nobele, moslims, dat kan toch bijna niet? Moslimlezers, ik zou maar eens gaan kijken als ik jullie was!

"Officiële site: www.kingdomofheavenmovie.com"